Historia rodziny Korngutów

W Czarnym Dunajcu i okolicach było kilka rodzin o nazwisku Korngut. O jednej z nich udało nam się więcej dowiedzieć od rodziny potomków i z dokumentów zachowanych w archiwach.

Głową rodu był Abraham Dawid Korngut, który urodził się jeszcze w pierwszej połowie XIX w., możliwe, że już w Czarnym Dunajcu. Miał z żoną Liną (Ciną) co najmniej czwórkę dzieci. Najstarszy był Szymon (ur. ok. 1867), potem Izrael Mojżesz (1870-?), córka Genendel Minka (1876-?) i Efraim Dow (1880-?).

Korngutowie zajmowali się handlem, z zachowanych przekazów wynika, że mieli między innymi sklep w rynku z materiałami tekstylnymi, sprzedawali chustki na głowę, mieli skład z winem i piwem oraz handlowali skórami. Dodatkowo Efraim i Mojżesz byli radnymi, Szymon był na liście zastępców radnych na wypadek wakatu (dane z 1920 r.)

Najstarszy syn Abrahama, Szymon Korngut ożenił się z Hindą (1867-?) z domu Neugreschel z Krościenka (jej rodzice to Majer i Mali Neugreschel), mieli przynajmniej dziewiątkę dzieci: najstarszy Chaim urodził się w 1893 r., potem kolejno Jakub Szija Cwi (1895 -?), Abraham Dawid (1897-?), Hirsch (1898-?), Izak (1899-?), Estera (1900-?), Jecheskiel (1906), Jehuda Leibisch i Sali (1911-?).

Z informacji przekazanych przez Anię Brzyską, która zajmuje się historią społeczności żydowskiej w Brzesku wynika, że dwóch kuzynów Korngutów z Czarnego Dunajca ożeniło się z dwiema pannami z Brzeska. Jakub Szija (syn Szymona) ożenił się z Scheindel Landau z Brzeska (ur. 16.12.1895 w Brzesku, córka Mosesa Dawida i Reisli Landauów, kupców towarów mieszanych). Wiadomo o ich dwóch synach, którzy urodzili się w Brzesku: Hersz Majer, ur. 07.09.1922 r. i Abraham Henryk, ur. 06.01.1924.

Natomiast jego kuzyn Aron (syn Efraima) poślubił Cylę Silberman (15.12.1909 r. córka Berischa i Elli Silbermanów z Brzeska). Najpierw mieszkali w Brzesku, gdzie urodziła się ich córka Ewa Jochewet (02.12.1937), potem przeprowadzili się do Nowego Targu.

Drugi syn Abrahama - Izrael Mojżesz z żoną Leą Mindel (z domu Bober lub Dober) miał co najmniej siódemkę dzieci: Józefa Dawida (ur. 1900 w Czarnym Dunajcu - zmarł w 1990 r. w Izraelu), Rosę, Esterę, Malkę, Sarę, Wilka i Ryfkę.

Najmłodszy syn Abrahama Dawida, czyli Efraim Dow miał z żoną Chawą Ewą z domu Horowitz (urodzoną w 1879 r. w Zborovie na terenie dzisiejszej Słowacji) co najmniej szóstkę dzieci: Genendel Minkę (1905-?), Arona (1909-?), Chaskiela (1911-?), Jakuba Osiasa (1912-?), Deborę i Izaka Hirscha. Kiedy Chawa zmarła (prawdopodobnie ok. r. 1917) Efraim poślubił jej siostrę Hindę Horowitz (1890-?), z którą miał syna Izaka. Dwie siostry, które były żonami Efraima pochodziły z rodziny Horowitzów ze Zborova, ich rodzicami byli Samuel i Sala z domu Zimmerman. W USA żyją krewni Sali: praprawnuk jej siostry Breindli Zimmermann, która po ślubie nazywała się Miller.

W tamtych czasach poślubienie siostry swojej zmarłej żony nie było niczym niezwykłym, podobnie jak śluby między kuzynostwem. Dwoje dzieci Efraima Kornguta poślubiło swoich kuzynów: Genendel Minka wyszła za Józefa Dawida Kornguta, a Izak Hirsch Korngut poślubił kuzynkę Esterę (córkę Szymona).

Jedyna znana nam córka Abrahama Dawida, czyli Gendel Minka (1876-?), wyszła za mąż za Izaka Arona Kalfusa, który pochodził z Altendorfu (dzisiejsza Spišská Stará Ves na Słowacji), ale po ślubie przeprowadził się do Czarnego Dunajca, gdzie handlował alkoholem. Wiadomo o jednym ich dziecku: ich córka Sydonia urodziła się 1 lipca 1911 r. w Czarnym Dunajcu.

W wojennych archiwach znajduje się informacja o Abrahamie Korngucie, urodzonym w 1873 roku w Czarnym Dunajcu, który zginął 7.12.1916 r. podczas I wojny światowej (służył jako plutonowy w 5. kompanii 32. pułku piechoty landszturmu ck armii austro-węgierskiej).

Od potomków rodziny Korngutów wiemy na pewno, że Józef Dawid (który miał przed wojną sklep z materiałami tekstylnymi w rynku), syn Izraela Mojżesza, uratował się z Zagłady uciekając na wschód w pierwszych dniach wojny. Jego syn Israel Koren, który mieszka obecnie w Natanii w Izraelu opowiedział krótką historię ocalenia: “Po wybuchu wojny mój ojciec z rodziną uciekł w kierunku wschodnim aż znalazł się w Przemyślu, który był już po radzieckiej stronie. Wysłano go na Syberię do obozu pracy, gdzie zajmował się między innymi ścinaniem drzew. Po pewnym czasie dotarł do Uzbekistanu. W czasie tej tułaczki na tyfus zmarła sześcioletnia bratanica lub siostrzenica mojego ojca.”

Reszta rodziny przeżyła i dzięki pomocy Jewish Agency dotarła do obozu dla dipisów (DP - displaced persons, osób przemieszczonych) w Wels w Austrii, gdzie mieszkali przez kilka lat, a w 1948 r. wyjechali do Izraela. Józef Korngut poślubił swoją kuzynkę Genendel Minkę (córkę Efraima), która również urodziła się w Czarnym Dunajcu. W 1949 r. w Izraelu urodził się ich syn Israel Koren. 

Podczas całej wojennej tułaczki Józefowi i Mince udało się zachować dokumenty z Polski: jego dowód osobisty i odpisy aktów urodzenia obydwojga. Kopię tych dokumentów Israel Koren przekazał do cyfrowego archiwum Jewish Czarny Dunajec.

Israel jest spokrewniony z inną rodziną z Czarnego Dunajca, której historia została opisana wcześniej, a mianowicie z rodziną Kleinzahlerów. Rosa Korngut była jego ciotką (siostrą ojca), urodziła się w Czarnym Dunajcu i w 1926 r. poślubiła Menachema Mendla Kleinzahlera, z którym miała czwórkę dzieci. Po wybuchu wojny cała rodzina Kleinzahlerów uciekła na wschód, rodzice po drodze zmarli na tyfus, a czwórka dzieci przechodząc m.in. przez obóz w Teheranie i Karaczi przeżyła i dotarła do Izraela. Cała historia jest opisana tutaj.

Israel Koren z żoną Chają - syn Józefa Dawida Kornguta, urodzonego w Czarnym Dunajcu podczas obchodów w 2024 r., fot. Jagoda Bukowska-Ziółko