Historia rodziny Blitzów

Najwięcej informacji o rodzinie Blitzów mamy ze wspomnień opublikowanych w Izraelu po śmierci Meira Blitza, urodzonego 7 lutego 1922 roku w Czarnym Dunajcu (dziękuję za pomoc Annie Brzyskiej ze Stowarzyszenia “Pamięć i Dialog. Wspólna historia”, która opisuje historie społeczności żydowskiej z Brzeska, gdzie prawdopodobnie zginęła część rodziny Blitzów). Meir, urodzony jako Majer, był synem Judy Szabse Blitza i Miriam z domu Klausner, którzy pochodzili z Wiśnicza, ale przeprowadzili się jak wiele osób z ich miasta do Czarnego Dunajca.

Juda Szabse urodził się w 1878 r., jego rodzicami byli Majer i Wite Blitzowie z Wiśnicza, którzy mieli jeszcze co najmniej pięcioro dzieci (według spisu z 1880 roku). Natomiast rodzicami Majera, a dziadkami Judy Szabse byli Mendel i Tyle Blitzowie, również z Wiśnicza. Rodzicami Miriam byli Abraham i Lieba Klausner z Wiśnicza.

Spis z roku 1880 z Wiśnicza, fot. Archiwum Narodowe

Nie wiadomo, kiedy Juda Szabse i Miariam przeprowadzili się do Czarnego Dunajca. Pierwsza wzmianka w archiwach o ich dzieciach pochodzi z 1915 roku. 23.01.1915 r. w Czarnym Dunajcu urodziła się Tońka Blitz. Takie dane podała we wniosku ze zdjęciem o skierowanie do wysiedlenia z Krakowa do Brzeska w 1940 r. Wynika z niego, że w 1938 roku mieszkała już w Krakowie.

Wniosek o skierowanie do wysiedlenia z Krakowa do Bzeska złożony w 1940 roku przez Tońcię Blitz z Czarnego Dunajca, fot. archiwum ŻIH

Kolejne dzieci Judy i Miriam urodzone w Czarnym Dunajcu to Amalia (Malka) - ur. 8.05.1920 r., wspomniany na początku Majer (07.02.1922), Tultsa (Tolcia) - ur. w 1923 r., Sala Ita (Sara), ur. 06.02.1924 r. i Wolf (01.02.1926). Meir Blitz we wspomnieniach wymieniał jeszcze brata Mendla. W 1922 roku w Czarnym Dunajcu zmarł Abraham Blitz, ale nie wiadomo w jakim wieku. Być może był to kolejny syn Judy Schabse i Miriam.

Fragment księgi urodzin z 1924 roku z wpisem urodzin Sali Ity (Sary) Blitz, fot. Archiwum Narodowe

W archiwach jest też wzmianka o innej Tolci Blitz, możliwe, że starszej siostrze Judy Schabse, która urodziła się z 1866 roku w Wiśniczu (a jej rodzicami byli Majer i Wite - Ittla Blitz, ale z Rawy Ruskiej, nie z Wiśnicza, choć pewnie chodzi o tych samych rodziców) i która również przeprowadziła się do Czarnego Dunajca, gdzie wyszła za mąż za piekarza Symchę Gutfreunda (zwanego też Gutfrajem), który prowadził piekarnię w rynku. Tolcia i Symcha mieli co najmniej trójkę dzieci: Freidę, Gawriela (ur. 1904) i Chanę (ur. 1907). W księdze zmarłych jest wpis z 1909 r. o śmierci Tolci Blitz, córki Majera Blitza z Wiśnicza.

Freida Blitz wyszła za mąż za kupca z Czarnego Dunajca Abrahama Spitza, z którym miała przynajmniej dwóch synów: Hirscha Leiba (ur. w 1920) i Izaaka (ur. w 1922). Prawdopodobnie Freida zmarła przed wojną, bo w księdze ślubów zachował się wpis z 1936 r. o ponownym małżeństwie Abrahama Spitza i Chany Blitz, jej siostry.

We wspomnieniach Majer Blitz opisuje, że jego ojciec Juda Schabse miał w Czarnym Dunajcu sklep z ubraniami, a dom był bardzo ortodoksyjny. Kiedy wybuchła wojna rodzina uciekła pieszo do innego miasta, gdzie mieli krewnych (możliwe, że do Brzeska), ale po drodze Majer i Sara (Sala Ita) zgubili się. Pociągiem jechali na wschód i dotarli do Związku Radzieckiego. Majer miał wtedy 17 lat, a Sara 15. Stracili kontakt z rodzicami, którzy według jego relacji zginęli w obozie zagłady w Bełżcu. Rodzeństwo przez prawie cztery lata przebywało w obozie na Syberii, Majer pracował m.in. przy wyrębie lasu. W 1943 r. mogli wyjechać z obozu, ich następnym przystankiem w wojennej tułaczce był Uzbekistan, miasto, gdzie mieszkało wtedy wielu Żydów, prawdopodobnie uchodźców takich jak oni. Tam Majer pracował jako tragarz, a Sara szyła bawełniane worki.

Pod koniec wojny udało im się wrócić do Polski, w Krakowie Majer poznał swoją przyszłą żonę Deborę, z którą wziął ślub w 1945 r. Jako para udająca Greków wyjechali przez Czechosłowację i Niemcy do Francji, skąd statkiem popłynęli do Mandatu Palestyny. W archiwum Bad Arolsen zachował się dokument z okresu, w którym Majer przebywał w tzw. obozie dla dipisów w byłych koszarach ułańskich w Bambergu w Niemczech.

Majer Blitz przebywał po wojnie w Niemczech w obozie dla dipisów w koszarach ułanów w Bambergu, fot. archiwum Bad Arolsen

Statek został zatrzymany przez Brytyjczyków na Morzu Śródziemnym i para przez osiem miesięcy przebywała w brytyjskim obozie na Cyprze i dopiero w 1947 r. dotarła do nowej ojczyzny. Najpierw przebywali w obozie w Atlit, a później Kirjat Mockin i Ramatayim. Majer zaczął się uczyć hebrajskiego, pracował w rolnictwie, przy maszynach dziewiarskich, układał płytki, był zatrudniony jako urzędnik i był współwłaścicielem firmy, był też członkiem Partii Pracy. Z Deborą mieli dwójkę dzieci: Jehudę Baraka i Miriam i co najmniej siódemkę wnuków. Meir Blitz zmarł w 2000 roku w Izraelu. Nie wiadomo, jakie były dalsze losy Sary, która prawdopodobnie również wyemigrowała do Izraela. Prawdopodobnie reszta rodziny zginęła w czasie wojny.